Madonna Taddei
Madonna Taddei (italyancha: Tondo Taddei) — Mikelanjelo tomonidan taxminan 1504−1506 yillarda Taddeo Taddei uchun yaratilgan dumaloq marmar barelyef[1]. 1821-yilda uni Jorj Bomon sotib oldi (inglizcha: George Beaumont) va 1830-yildan beri asar Qirollik Badiiy Akademiyasi kolleksiyasiga kiradi.
Tavsif
[tahrir | manbasini tahrirlash]Haykal kichkina Iisus va Ioann cho‘qintiruvchi bilan o‘tirgan Bibi Maryamni tasvirlaydi. Iisus onasining tizzalari ustida tondoning butun tekisligi bo‘ylab cho‘zilib yotibdi va o‘ng yelkasidan orqasiga qarab, uning ustida turgan va unga qushni uzatayotgan Ioannoga qarayapti. Iisus qo‘rqib ketganga o‘xshaydi, onasi esa ularning o‘yinlarini biroz jilmayib kuzatib turibdi[2]. Bu yerda markaziy figura Madonna emas, balki bolaning o‘zi. Viktor Lazarevning so‘zlariga ko‘ra, Leonardoning Mikelanjeloga taʼsirini ushbu tondoda kuzatish mumkin, chunki bu asarda "beixtiyor Leonardoning „sfumatosini“ esga soladigan figuralarning yanada jonli joylashuvi, yanada moslashuvchan kompozitsion ritm, yumshoqroq shakllar va yorug‘lik soyasining boy oʻyinlari[3].
Bu tondo Pitti tondosidan ko‘ra lirik va quvnoqroq. Jeyms Xoll (inglizcha: James Hall) „bolali boshqa hech qaysi Madonnada bunday hissiy va syujetli-tematik zaryad mavjud emas“ deb hisoblaydi[4]. Rafaelning „Saʼva bilan Madonna“[1] kayfiyati yaqin, lekin Mikelanjeloning kompozitsiyasi yanada dinamikroq[5].
Non finito texnikasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Tondoning marmarlari Pitti tondosidan ham qo‘polroq ishlangan. Iisusning haykalchasi batafsilroq ishlangan bo‘lib, Mariya va Ioann cho‘qintiruvchining figuralari fonda deyarli ko‘rinmaydi[5]. Vazarining tondo haqida boshlangan, ammo tugallanmagan asar sifatida yozganiga qaramay[1], tadqiqotchilar bu haqda haligacha bahslashmoqda. Lazarev Vasarining fikriga qo‘shildi, ammo u bu to‘liqsizlikning „o‘ziga xos jozibasi borligini“ ham aytdi[3]. Sanʼatshunos Uilyam Uollesning fikricha, haykaltaroshning ushbu asardagi „non-finito“ texnikasi obrazlarning to‘liqligini taʼkidlaydi va atmosfera fonini yaratadi[6]. Erik Shilyanoning so‘zlariga ko‘ra, tondoning „nomukammalligi“ shubhali, chunki Taddeo buyurtmani rad etmagan va „silliqlash“ yoki ishlab tugatishni talab qilmagan[7].
Yana qarang
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Martini Q.'' Osservazioni sul tondo „Taddei“ / / Antichita viva. — (1973) (5): 26 −71.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ 1,0 1,1 1,2 Вазари 1970.
- ↑ Malcolm Easton. Tondo Taddei: Perepuganniy Iisus? (angl.) = The Taddei Tondo: A Frightened Jesus? // Journal of the Warburg and Courtauld Institutes. — 1969. — Vip. 32. — S. 391 —393.
- ↑ 3,0 3,1 Микеланджело. Поэзия. Письма 1983.
- ↑ James Hall. „Unfinished Business“ (en). The Wall Street Journal. — „…no other Madonna and Child image packs such a powerful emotional and narrative punch“. 2012-yil 4-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 30-iyun.
- ↑ 5,0 5,1 „Скульптурные образы Мадонны «Тондо Тадеи» и «Тондо Питти» (1503-1505)“. www.mikelangelo.ru. Qaraldi: 2012-yil 1-iyul.
- ↑ Wallace 2010.
- ↑ Scigliano 2005.
Adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Вазари Д.. Жизнеописания прославленных живописцев, скульпторов и архитекторов. (Ukraincha)
- Микеланджело. Поэзия. Письма. Суждения современников / сост. В. Н. Гращенков. М.: Искусство, 1983.
- Эрпель Фриц.. Микеланджело / Пер. с нем. Сергея Данильченко. Берлин: Хеншель, 1990. ISBN 3-362-00044-4.
- Eric Scigliano.. Michelangelo's Mountain: The Quest For Perfection In The Marble Quarries Of Carrara. Simon and Schuster, 2005. (Inglizcha)
- John Addington Symonds.. The Life of Michelangelo Buonarroti, 1893. (Wayback Machine saytida 2014-07-18 sanasida arxivlangan) (Inglizcha)
- William Wallace.. The Treasures of Michelangelo. Andre Deutsch, 2010. ISBN 978-0-233-00253-8. (Inglizcha)